«Διάβαση του Ερμή από το δίσκο του ήλιου»
Στο 3ο Γυμνάσιο Κομοτηνής σε συνεργασία με το
Σύλλογο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Θράκης
Δευτέρα 9 Μαΐου 2016
Την Δευτέρα 9 Μαΐου 2016 στις 14h 12min ξεκίνησε ένα ενδιαφέρον και σχετικά σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο
: η διάβαση του Ερμή (φαινόμενη διάμετρος 19΄΄της μοίρας) από το δίσκο του
Ήλιου (φαινόμενη διάμετρος 1902΄΄ της μοίρας).
Ουσιαστικά θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι μια πολύ
μικρή έκλειψη ηλίου μιας και ο ηλιακός δίσκος καλύπτεται κατά ένα πάρα πολύ
μικρό ποσοστό από τον πλανήτη Ερμή (τον μικρότερο πλανήτη του ηλιακού
συστήματος). Συγκεκριμένα σε αυτή τη διάβαση ο δίσκος του Ερμή είναι 158 φορές
μικρότερος από το δίσκο του Ήλιου. Διαβάσεις από το δίσκο του ήλιου μπορούν να
εμφανίσουν μόνο οι εσωτερικοί πλανήτες Αφροδίτη και Ερμής.
Από το πρωί της Δευτέρας ενημερώνονταν και τα 16 τμήματα
του 3ου Γυμνασίου (ανά τριάδες ή δυάδες τμημάτων στο χώρο του
γυμναστηρίου του σχολείου) με προβολή power point που είχε ετοιμασθεί από τον καθηγητή Πρασόπουλο Δημήτριο
(Φυσικό και ερασιτέχνη αστρονόμο).
Μετά το τέλος του ωρολογίου προγράμματος τοποθετήθηκε ένα
διοπτρικό τηλεσκόπιο εστιακής απόστασης 900mm με ηλιακό φίλτρο και διάφορα προσοφθάλμια που μας έδωσαν μεγέθυνση περίπου
από Χ45 έως Χ90 και οι μαθητές που ενδιαφέρθηκαν μπορούσαν να δουν τον δίσκο
του ήλιου και τον Ερμή σαν μια σκοτεινή κουκίδα. Μαζί φαινόταν και μια αρκετά
μεγάλη ηλιακή κηλίδα (Sunspot Number 2542).
Ο χειρισμός του τηλεσκοπίου έγινε σχεδόν εξ ολοκλήρου από
τους μαθητές του προγράμματος αστρονομίας. Με μεγάλη επιτυχία ο δίσκος του
ήλιου ήταν διαρκώς εντός του πεδίου παρατήρησης του τηλεσκοπίου.
Συνδέσαμε ένα ηλεκτρονικό προσοφθάλμιο (με μεγάλη
μεγέθυνση) στο τηλεσκόπιο για να δούμε το φαινόμενο και μέσα από τηλεόραση,
αλλά το άγχος και οι δυσκολία ακριβούς εστίασης, μας οδήγησε στο να
σταματήσουμε αυτόν τον τρόπο παρατήρησης.
Στη συνέχεια παρατηρήσαμε τον δίσκο του ήλιου μέσα από
ένα μονόκυαλο, με προβολή σε ένα χάρτινο φύλλο. Αν και η διαδικασία ήταν
σχετικά εύκολη, η παρατήρηση του Ερμή ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, λόγω του μεγέθους
του. Κάποιες στιγμές ήταν δυνατό να ξεχωρίσουμε τον Ερμή πάνω στο χάρτινο φύλλο.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της τηλεσκοπικής παρατήρησης που
ξεκίνησε στις 14h 10min και ολοκληρώθηκε περίπου στις 15.30 βγάζαμε φωτογραφίες
με ένα τηλεφακό και ηλιακό φίλτρο. Μερικές από τις φωτογραφίες που βγάλαμε
φαίνονται στην ιστοσελίδα του σχολείου. Τα παιδιά καταπονήθηκαν λόγω της
έκθεσης στον ήλιο και μετά από το 7ωρο μάθημα που είχαν, οπότε αναχώρησαν
σχετικά νωρίς. Το φαινόμενο ολοκληρωνόταν για την περιοχή της Θράκης μετά την
δύση του ήλιου.
Ο καθηγητής Πρασόπουλος Δημήτρης συνέχιζε να φωτογραφίζει
το φαινόμενο κάθε ½ ώρα μέχρι τις 18.00 περίπου διότι αναπτύχθηκαν αρκετά
σύννεφα και ήταν αδύνατο να «ανακαλυφθεί» ο Ερμής μέσα στα σύννεφα.
Ο επόμενες διαβάσεις θα συμβούν στις 11 Νοεμβρίου 2019
και 13 Νοεμβρίου 2032.
Οι αναμνηστικές φωτογραφίες βγήκαν λίγο πριν αναχωρήσουμε
από το προαύλιο. Οι μαθητές που παρατήρησαν και ενδιαφέρθηκαν περισσότερο ήταν
οι μαθητές που μετείχαν στο φετινό σχολικό πρόγραμμα «4th year my friend : Astronomy & ISS» αν και αναχώρησαν σχετικά νωρίς.
